Dolnośląski Festiwal Nauki 2025

Dolnośląski Festiwal Nauki to coroczne wydarzenie popularnonaukowe, które we wrześniu (we Wrocławiu) i w październiku (w regionie) przyciąga miłośników nauki, kultury i sztuki. Organizatorami Festiwalu są wrocławskie uczelnie wyższe, instytuty Polskiej Akademii Nauk oraz różne środowiska pozauczelniane. To bezpłatna impreza dla każdego, kto z ciekawością spogląda na świat i pragnie go lepiej zrozumieć.

Zapraszamy do zapoznania się z tegorocznymi tematami oraz szczegółami wydarzeń, których organizatorem jest Biblioteka Uniwersytecka:

Żyrafa w średniowiecznych encyklopediach

Wymagane zapisy

W Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu przechowywana jest XIV-wieczna rękopiśmienna encyklopedia znana jako Liber de natura rerum (Księga o naturze rzeczy). Jej autorem był żyjący w XIII wieku dominikanin, Tomasz z Cantimpré. Opus vitae teologa z Brabancji Flamandzkiej, ukończone około 1245 roku, było w wiekach średnich niezwykle popularne. Świadczy niech o tym choćby fakt, że po dziś dzień zachowało się ponad 220 jej rękopiśmiennych kopii. Jedynie kilkanaście spośród nich, w tym egzemplarz wrocławski, to manuskrypty iluminowane. Późnośredniowieczna encyklopedia Tomasza zawiera przegląd ówczesnej wiedzy, która stanowi połączenie wiadomości starożytnych autorów z poglądami łacińskich Ojców Kościoła i średniowiecznych uczonych. Układ haseł jest w Liber de natura rerum tematyczno-alfabetyczny, a nasza encyklopedia zawiera informacje na temat m. in. 1) człowieka, 2) duszy, 3) ludzkich monstrów, 4) zwierzęt, 5) roślin, 6) kamieni szlachetnych, 7) astronomii, 8) astrologii. Na karcie 51ra rękopisu wrocławskiego, w części poświęconej zwierzętom czworonożnym (De animalibus quadrupedibus) znajdujemy hasło, które Tomasz zatytułował De anabulla sequitur, a iluminator przedstawił istotę podobną do słonia. Z Tomaszowego opisu wynika jednak, że z pewnością nie dotyczy on tego największego ssaka lądowego. Powołując się na Pliniusza Starszego Tomasz opisuje to stworzenie jako zwierzę afrykańskie mające szyję podobną do końskiej, kończyny podobne do wołu, a głowę jak u wielbłąda. Ma mieć białe plamy i czerwonawy kolor, który wyraźnie wyróżnia poszczególne części ciała. Jest to Pliniuszowy opis żyrafy, ale na tyle przez naturalistę rzymskiego zniekształcony, że nie sposób było już starożytnym utożsamiać go z opisem tego właśnie zwierzęcia. Połączony z pokazem rękopiśmiennych encyklopedii średniowiecznych wykład wyjaśni, dlaczego w XIII wieku w wielu bestiariuszach Europejczycy na nowo zainteresowali się żyrafą i zaczęli ją, w odróżnieniu od iluminatora rękopisu wrocławskiego, przedstawiać w poprawny sposób.

• Prowadzący: mgr Łukasz Krzyszczuk
• Organizator: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka
• Miejsce: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka, ul. F. Joliot-Curie 12
• Sala: sala wystawowa (Czytelnia Zbiorów Specjalnych, poziom 3)
• Data wydarzenia: 15 września 2025, godz. 10:00
• Zapisy od: 01 września 2025
• Zapisy do: 14 września 2025
• Zapisy telefoniczne / mailowe: oin.bu[w]uwr.edu.pl, tel. 71 375 75 96
• Forma prezentacji: wykład
• Forma spotkania: stacjonarna
• Grupa wiekowa: szkoła ponadpodstawowa, dorośli
• Liczba miejsc: 30
• Dostępność dla osób z niepełnosprawnościami: Tak

Wrocławskie mieszkanie przełomu XIX/XX wieku

Wrocław przełomu XIX/XX wieku to czas dynamicznego rozwoju miasta w jego wielu aspektach i wymiarach, któremu towarzyszył postęp cywilizacyjny. Elektryfikacja i telefonizacja miasta, pierwsze kina i pierwsze automobile, kuchenki i kominki gazowe, winda, prysznic, gramofon, automatyczne restauracje, maszyna do pisania, żarówki, a nawet tak prozaiczne przedmioty i produkty codziennego użytku, jak środek na insekty w sprayu, mleko w proszku, koncentrat kawy czy bulion w kostkach sprawiały, iż życie codzienne stawało się łatwiejsze, wygodniejsze, szybsze, mniej uciążliwe jak jeszcze dwie, trzy dekady wcześniej. W ten nurt zmian wpisywał się wzrost standardu mieszkań, unowocześnienie ich wyposażania, a wraz z tym poprawa jakości życia. Prezentacja online przygotowana na podstawie ogłoszeń prasowych wzbogacona elementami animacyjnymi, ma pokazać jak i czym urządzano (meble i sprzęty AGD) dawniej domowe cztery kąty.

• Prowadzący: dr Grzegorz Sobel
• Organizator: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka
• Forma prezentacji: prezentacja online
• Link do prezentacji: pojawi się wkrótce
• Dostępność wydarzenia: od 13 do 20 września 2025
• Zapisy: nie obowiązują
• Grupa wiekowa: szkoła podstawowa kl. 7-8, szkoła ponadpodstawowa, dorośli
• Dostępność dla osób z niepełnosprawnościami: Tak

Gliniana tabliczka zamiast zeszytu, czyli o tym jak uczono się w starożytnej Mezopotamii

Wymagane zapisy

Powstanie szkół w starożytnej Mezopotamii wiązało się z koniecznością nauki pisania, potrzebnego w kontaktach handlowych i administracyjnych. Pierwsze szkoły czyli edubba powstawały już w IV tys. p.n.e. na terenach Mari, Nippur, Ur, Uruk, czy Sippar i były częścią kompleksu świątynnego, z czasem dopiero zastąpiono je szkołami prywatnymi/domowymi. Dzieci rozpoczynały edukację przed 10. rokiem życia ucząc się najpierw sztuki pisania, a raczej odciskania znaków klinowych rylcem na glinianych tabliczkach. Oprócz sztuki pisania uczono się także czytać i liczyć. Po zdobyciu tych umiejętności przystępowano do nauki pisania całych słów, a potem tekstów. Starsi uczniowie pomagali nauczycielom w kształceniu młodszych. Po ukończeniu edukacji uczniowie stawali się skrybami i byli uznawani za elitę społeczną. Chętnie ich zatrudniano w pałacach do pracy administracyjnej, w świątyniach do przepisywania świętych tekstów, a w przedsiębiorstwach do prowadzenia rachunków i korespondencji z klientami. Prezentowane zagadnienie ma na celu zaznajomienie słuchaczy z kulturą i literaturą starożytnej Mezopotamii i stanowi zaproszenie do odkrywania bogactwa starożytnego Bliskiego Wschodu.

• Prowadzący: dr Paulina Nicko-Stępień
• Organizator: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka
• Miejsce: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka, ul. F. Joliot-Curie 12
• Sala: konferencyjna nr 4
• Data wydarzenia: 18 września 2025, godz. 11:00
• Zapisy od: 01 września 2025
• Zapisy do: 17 września 2025
• Zapisy telefoniczne / mailowe: oin.bu[w]uwr.edu.pl, tel. 71 375 75 96
• Forma prezentacji: wykład
• Forma spotkania: stacjonarna
• Grupa wiekowa: szkoła ponadpodstawowa, dorośli
• Liczba miejsc: 80
• Dostępność dla osób z niepełnosprawnościami: Tak

Bolesław Chrobry na kartach powieści – wystawa ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu

Wystawa przypomina powstałe na przestrzeni ostatnich 150 lat najbardziej wartościowe powieści poświęcone postaci pierwszego króla Polski. Atrakcyjnym graficznie wydaniom towarzyszą ciekawe recenzje, opracowania i materiały ilustracyjne.

• Prowadzący: Dorota Trąbka
• Organizator: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka
• Miejsce: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka, ul. F. Joliot-Curie 12
• Sala: przestrzeń ogólnodostępna
• Data wydarzenia: 15/09/2025, godz. 12:00-19:00; 16/09/2025, godz. 08:00-15:00; 17/09/2025, godz. 08:00-15:00; 18/09/2025, godz. 12:00-19:00; 19/09/2025 08:00-15:00
• Zapisy: nie obowiązują
• Forma prezentacji: wystawa
• Forma spotkania: stacjonarna
• Grupa wiekowa: szkoła ponadpodstawowa, dorośli
• Dostępność dla osób z niepełnosprawnościami: Tak

Millenium Królestwa Polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu 1025-2025

Wymagane zapisy

Wystawa źródeł historycznych ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej: starodruki, rękopisy i mapy z kuratorskim oprowadzeniem przez kustosza zbiorów specjalnych.

• Prowadzący: dr Dariusz Przybytek
• Organizator: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka
• Miejsce: Uniwersytet Wrocławski, Biblioteka Uniwersytecka, ul. F. Joliot-Curie 12
• Sala: sala wystawowa (Czytelnia Zbiorów Specjalnych, poziom 3)
• Data wydarzenia: 18 września 2025, godz. 12:00; 19 września 2025, godz. 11:00
• Zapisy od: 01 września 2025
• Zapisy do: 17 września 2025
• Zapisy telefoniczne / mailowe: oin.bu[w]uwr.edu.pl, tel. 71 375 75 96
• Forma prezentacji: pokaz
• Forma spotkania: stacjonarna
• Grupa wiekowa: szkoła podstawowa kl. 7-8, szkoła ponadpodstawowa, dorośli
• Liczba miejsc: 15
• Dostępność dla osób z niepełnosprawnościami: Tak